Eğlence için kitap okuyan insanların sayısı giderek azalıyor gibi görünüyor. The Reading Agency‘nin araştırmasına göre, İngiltere’deki yetişkinlerin yüzde ellisi düzenli olarak kitap okumadıklarını söylüyor (2015’teki yüzde 42’den artış) ve 16-24 yaş aralığındaki gençlerin neredeyse dörtte biri hiç kitap okumadıklarını söylüyor .
Peki bu sonuçları nelerdir?
İnsanların metne kıyasla videoyu tercih etmesi beyinlerimizi veya bir tür olarak evrimimizi etkileyecek mi?
İyi kitap okuyucuların aslında nasıl bir beyin yapısı var?
Neuroimage’de yayınlanan yeni çalışma bunu keşfetti. 1.000’den fazla katılımcıdan gelen açık kaynaklı verileri analiz ederek, farklı yeteneklere sahip okuyucuların beyin anatomisinde farklı özellikler olduğunu keşfedildi. Okuma becerisi iyi olan kişilerde dil açısından kritik öneme sahip sol beyin yarımküresindeki iki bölgenin yapısı farklıydı.
Biri beyinin temporal lobun ön kısmıydı. Sol temporal kısım, farklı türdeki anlamlı bilgileri ilişkilendirmeye ve kategorilere ayırmaya yardımcı olur. Bacak gibi bir kelimenin anlamını bir araya getirmek için, bu beyin bölgesi bacakların nasıl göründüğünü, nasıl hissettirdiğini ve nasıl hareket ettiğini ileten görsel, duyusal ve motor bilgilerini ilişkilendirir .
Diğeri, işitsel korteksi barındıran üst temporal lobdaki bir kıvrım olan Heschl girusuydu (korteks beynin en dış tabakasıdır). Okuma yeteneği, sol yarımkürede sağa kıyasla temporal lobun daha büyük bir ön kısmıyla bağlantılıydı. Anlam için ayrılmış daha büyük bir beyin alanına sahip olmanın kelimeleri anlamayı ve dolayısıyla okumayı kolaylaştırması mantıklıdır.
Daha az sezgisel görünebilecek şey, işitsel korteksin okumayla ilişkili olmasıdır. Okuma esas olarak görsel bir beceri değildir. Harfleri konuşma sesleriyle eşleştirmek için, öncelikle dilin seslerinin farkında olmamız gerekir. Bu fonolojik farkındalık, çocukların okuma gelişiminin köklü bir öncüsüdür.
Daha ince bir sol Heschl girusu daha önce ciddi okuma zorluklarını içeren disleksi ile ilişkilendirilmişti . Araştırma, korteks kalınlığındaki bu çeşitliliğin disleksili (Disleksi, sesleri tanıma, seslerin harfler ve kelimeler ile ilişkisini anlayamama nedeniyle okuma güçlüğüne neden olan bir tür öğrenme bozukluğudur.) ve disleksili olmayan kişiler arasında basit bir ayrım çizgisi çizmediğini gösteriyor. Bunun yerine, daha kalın bir işitsel korteksin daha usta okuma ile ilişkili olduğu daha geniş bir popülasyonu kapsıyor.
Kortikal kalınlığı önemli midir?
Daha kalın her zaman daha mı iyidir? Kortikal yapı söz konusu olduğunda bu mutlaka geçerli değildir. Çoğu insanın sol yarım küresinde işitsel korteksin daha fazla miyeline (Miyelin sinir hücresi aksonlarını çevreleyerek onları yalıtan ve elektriksel uyarıların (aksiyon potansiyeli adı verilir) akson boyunca geçme hızını artıran lipit açısından zengin bir maddedir.) sahip olduğunu biliniyor. Miyelin, sinir lifleri için bir yalıtkan görevi gören yağlı bir maddedir. Sinirsel iletişim hızını artırır ve ayrıca beyin hücrelerinin sütunlarını birbirinden yalıtabilir. Sinir sütunlarının küçük işlem birimleri olarak işlev gördüğüne inanılmaktadır .
Kortikal büyümenin “balon modeli”ne göre, daha fazla miyelin miktarı sol yarımküre kortikal alanlarını sıkıştırarak onları daha düz ama daha geniş hale getirir . Bu nedenle sol işitsel korteks iyi okuyucularda daha kalın olsa da, yine de karşılık gelen sağ korteksten daha incedir (ama çok daha geniştir).
Bu hipotez son araştırmalarda doğrulandı. Sol yarımküre genellikle daha büyük ancak daha ince kortikal alanlara ve daha yüksek miyelin derecesine sahipti.
Öyleyse daha ince daha mı iyi? Cevap yine hayır, ille de değil. Bilgiyi bütünleştirmeyi gerektiren karmaşık yetenekler daha kalın bir korteksten faydalanma eğilimindedir. Bilgiyi bütünleştirmenin karmaşık yoluna sahip olan ön temporal lob, aslında tüm kortikal alanların en kalın yapısıdır. Altta yatan bir mekanizma, bilgiyi daha bütünsel olarak işleyen daha fazla örtüşen, etkileşimli nöronların varlığı olabilir .
Fonoloji, farklı ses ve motor özelliklerinin konuşma seslerine entegre edildiği oldukça karmaşık bir beceridir. Sol Heschl girusuna yakın bir alanda daha kalın bir korteksle ilişkili görünmektedir. Fonolojinin Heschl girusu içinde ne ölçüde işlendiği belirsiz olsa da, fonetikçilerin genellikle birden fazla sol Heschl girusuna sahip olması , bunun konuşma sesleriyle bağlantılı olduğunu düşündürmektedir .
Örneğin, dili yoğun bir şekilde inceleyen genç yetişkinlerin dil alanlarındaki kortikal kalınlıkları arttı . Benzer şekilde, okumanın sol Heschl girusunun ve temporal kutbun yapısını şekillendirmesi muhtemeldir. Bu yüzden, Heschl’inizin kalın ve canlı kalmasını istiyorsanız, iyi bir kitap alın ve okumaya başlayın.
Son olarak, okuma gibi beceriler daha az öncelikli hale gelirse türümüz olarak başımıza neler gelebileceğini düşünmeye değer. Etrafımızdaki dünyayı yorumlama ve başkalarının zihinlerini anlama kapasitemiz kesinlikle azalırdı. Başka bir deyişle, koltuğunuzda bir kitapla geçirdiğiniz o rahat an sadece kişisel değil, aynı zamanda insanlığa bir hizmettir.
Mikael Roll , Fonetik Profesörü, Lund Üniversitesi
Bu makale The Conversation’dan Creative Commons lisansı altında yeniden yayınlanmıştır . Orijinal makaleyi okuyun .
Yorumlar
0 Yorumlar
