Dünyanın Manyetik Kuzey kutbu, bir pusulanın ibresi yüzyıllardır insanlığa rehberlik etmiş, hatasız bir şekilde manyetik kuzeye işaret etmiştir. Hatta İslami inançta kıbleyi bulmada yön bulucu olarak ta kullanılmakta.. Peki ya o nokta hareket ettiğinde ve hızlandığında ne olur?
Bu hafta bilim insanları, Dünya’nın huzursuz manyetik alanına ilişkin anlayışımızda hayati bir güncelleme olan Dünya Manyetik Modeli 2025’i (WMM2025) tanıttı. Denizciler, haritacılar ve teknoloji uzmanları için, model manyetik kuzeyin Sibirya’ya nasıl yaklaştığını ve tarihi Kanada evinden nasıl uzaklaştığını yansıttığı için bu bir yeniden ayarlama anı.
Manyetik Bir Değişim
Manyetik kuzey, coğrafi karşılığı olan Kuzey Kutbu gibi sabit değildir. Bunun yerine, Dünya’nın dış çekirdeğindeki erimiş metallerin çalkantılı hareketiyle yönlendirilen kıvrımlar yapar. Bu amansız çalkantı, gezegenin manyetik alanını oluşturur; bu fenomen ilk olarak 1831’de Sir James Clark Ross tarafından Arktika’da haritalanmıştır . O zamandan beri, manyetik kuzey kutbu 2.200 kilometreden (yaklaşık 1.400 mil) fazla yol kat etti ve son birkaç on yılda hızı önemli ölçüde arttı.
British Geological Survey’de (BGS) jeomanyetik alan modelleyicisi olan Dr. William Brown, diğer bilim insanları kadar şaşkın: “Manyetik kuzeyin mevcut davranışı daha önce hiç gözlemlemediğimiz bir şey. Manyetik kuzey, 1500’lerden beri Kanada’nın etrafında yavaşça hareket ediyordu ancak son 20 yılda Sibirya’ya doğru hızlandı.”
Bu hızlı hareket, 2000’li yılların başında yılda 50-60 kilometreye ulaşırken, son yıllarda yılda yaklaşık 35 kilometreye kadar düştü. Bu yavaşlama, dünya çapındaki bilim insanlarını meraklandırıyor.
WMM2025 Neden Önemlidir?
Dünya Manyetik Modeli, modern navigasyon için bir temel taşıdır. Gemiler, uçaklar ve hatta akıllı telefonunuzun pusulası doğruluk için bu veri kümesine güvenir. Güncellemeler olmadan sadece birkaç yıllık bir boşluk önemli navigasyon hatalarına neden olabilir. Örneğin, Güney Afrika’dan İngiltere’ye 8.500 kilometre (yaklaşık 5.280 mil) seyahat etmek, eski bir model kullanarak sizi rotanızdan 150 kilometre saptırabilir.
Bu nedenle, bu yılki sürüm, WMM Yüksek Çözünürlük (WMMHR2025)’in tanıtımıyla önemli bir sıçramayı işaret ediyor. Ekvatorda 300 kilometrelik bir mekansal çözünürlük sunuyor. Önceki standarttan on kat daha ince olan bu yüksek çözünürlüklü model, nokta atışı doğruluğu garanti ediyor.
Dr. Brown, “Kullanıcılar artık önümüzdeki beş yıl boyunca doğru bir şekilde gezinmek için en güncel bilgilere sahip olabilecekler” dedi.
Tarihsel olarak, WMM bu hareketlere ayak uydurmak için her beş yılda bir güncellenmiştir. Son güncelleme 2019’daydı.Güncellemede, manyetik navigasyonun güvenilmez hale geldiği kutuplara yakın karartma bölgeleri de yeniden kalibre edildi.
Değişimin Arkasındaki Bilim
Manyetik kuzeyin göçünün kalbinde, Dünya kabuğunun altında iki büyük manyetik lob bulunur — biri Kanada’nın altında, diğeri Sibirya’nın altında. Bu yeraltı güç merkezleri manyetik kutup üzerinde bir çekişme uygular ve Sibirya lobu son zamanlarda üstünlüğü ele geçirmiştir.
Manyetik alan başlı başına bir fizik harikasıdır. Konveksiyon ve Dünya’nın dönüşüyle yönlendirilen dış çekirdekte dönen sıvı demir ve nikelden ortaya çıkar. Bu dinamo etkisi elektrik akımları üretir ve bu da uzaya uzanan ve gezegenimizi zararlı güneş radyasyonundan koruyan bir manyetik alan üretir. Bu dinamik sistemi anlamak için küresel yer tabanlı ölçümlerden ve uydu verilerinden girdi alınması gerekir.
WMM, NOAA’nın Ulusal Çevresel Bilgi Merkezleri (NCEI) ve İngiliz Jeoloji” Araştırması tarafından ortaklaşa geliştirilen uluslararası iş birliğinin ürünüdür. ABD Ulusal Jeo-Uzamsal İstihbarat Ajansı ve İngiltere’nin Savunma Coğrafya Merkezi tarafından desteklenen model, hükümetlere, ticari sektörlere ve NATO gibi uluslararası kuruluşlara hizmet eder. Ayrıca tüketici teknolojilerine de yerleştirilmiştir ve GPS veya pusula uygulamanızın sorunsuz çalışmasını sağlar.
Manyetik kuzey öngörülemez yolculuğuna devam ederken, WMM uyum sağlamalıdır. Bu nedenle, ister gemileri kutup sularında yönlendiriyor olun, ister Noel Baba’nın kızaklarının rotada kalmasını sağlıyor olun, bu model bize bilim, teknoloji ve dünyamızı şekillendiren doğal güçler arasındaki hassas etkileşimi hatırlatır.
Yorumlar
0 Yorumlar
