MÖ 6. yüzyılda, Roma hala İtalyan yarımadasında küçük bir şehir devletiyken, antik Cyrene şehri Dünya’nın en zengin yerlerinden biri olarak gelişti. Günümüzde Libya olan Kuzey Afrika kıyılarında yer alan Cyrene, refahını altına veya fetihlere değil, ovalarında bol miktarda yetişen yabani bir bitkiye borçluydu.
Silphium olarak bilinen bu bitki o kadar saygı görüyordu ki antik tıp, mutfak ve hatta romantizmin temel taşı haline geldi. Ateşten evlilik ilişkilerine kadar her şeyi tedavi ettiği düşünülüyordu. Antik kaynaklara göre, silphium yalnızca afrodizyak özelliklere sahip olmakla kalmıyordu, aynı zamanda hamileliği de önlediği düşünülüyordu ve bu da onu tarihin en eski doğum kontrol yöntemlerinden biri yapıyordu.
Ancak bu popülerlik onun sonunu getirmiş olabilir ve silphium(Latince sirce, laser, laserpitium, or lasarpicium’dur. ) insan sömürüsünün belgelenen en eski kurbanlarından biri haline gelmiştir.
Silphium: ‘Doğanın en değerli hediyesi’
Silphium bitkileri, Yunanlılar tarafından laserwort veya laserpithecum olarak da bilinir , Akdeniz kıyısının kuru yamaçlarında yabani olarak yetişen dev rezene bitkileriydi. Cyrene’yi kuran Yunan yerleşimcilerin bu bitkinin değerini keşfetmesi uzun sürmedi. Antik metinler, onu boğaz ağrısından yılan ısırıklarına kadar her şeyi tedavi edebilen bir şifalı bitki olarak tanımlar. Zamanla, insanlar bitkinin saplarından ve köklerinden bir özüt yapmayı öğrendiler.
Antik Romalı bilgin, silphiumun “inatçı bir ot olarak gür bir şekilde büyüdüğünü”, en bol olarak da Syrtis Körfezi yakınlarındaki Silphiofera olarak bilinen Kirene bölgesinde yetiştiğini belirtmektedir.
Theophrastus’a göre silphium, günümüzde ‘dev rezene’ olarak bilinen bir bitki grubu olan ferula’ya çok benziyordu . Gerçekten de, modern dev rezene ile bazı Cyrene sikkelerinde günümüze ulaşan silphium’un kaba çizimleri arasında bir benzerlik vardır.
Antik dünyadan gelen anekdotsal raporlar, silphium reçinesinin öksürük, boğaz ağrısı, hazımsızlık, boğaz ağrısı, siğil ve hatta yılan ısırıkları ve epilepsi tedavisinde kullanıldığını öne sürüyor . Plinius, yabani köpek ısırıklarının bile etkilenen bölgeyi bu harika bitkiyle ovalayarak tedavi edilebileceğini yazıyor, akla gelebilecek her türlü rahatsızlığa şifa. Aslında neredeyse. Plinius ayrıca silphium’u asla diş boşluğuna uygulamamanız konusunda uyarıyor.
Ancak en önemlisi, silphium reçinesi, afrodizyak ve doğum kontrol özelliklerinin birleşimi nedeniyle mükemmel bir aşk iksiri olarak değerlendirilmiştir. Romalı ozan Catullus, aşk şiirlerinden birinde silphium’u ölümsüzleştirmiş ve bir dizesinde sevgilisiyle “silphium taşıyan Cyrene’de yatan Libya kumlarının sayısı kadar” öpücük paylaşacağını yazmıştır.
Zamanının önde gelen Romalı jinekoloğu Soranus, günümüze ulaşan metinde gebe kalmayı önlemek veya “var olanı yok etmek” isteyen kadınların nohut büyüklüğünde bir silphium dozu almaları gerektiğini yazmıştır. Bu oral kontrasepsiyon yönteminin yanı sıra, Soranus ayrıca silphium suyuna batırılmış bir tutam yün parçasını vajinaya sokmayı içeren alternatif bir yöntemden de bahseder. Bu açıklamalar, doğum kontrolünün ilk örneğini belgelediği için dikkat çekicidir.
Bu kadar geniş bir çekiciliğe sahip olan silphium’un ünü Akdeniz’e hızla yayıldı ve bu rezenenin fiyatı fırladı. Bazı rivayetlere göre talep o kadar fazlaydı ki silphium tohumları ağırlıkları kadar altın değerindeydi . Büyük Julis Caesar’ın resmi hazinede yaklaşık 1.500 pound (700 kg) silphium sakladığı söylenir. Pergamonlu (Bergamalı) Galenus (M.S.130-210) ve Anazarboslu (Adana) Dioscorides (M.S.40-90) silphium’dan söz etmişlerdir.
Cyrene’nin refahı mucizevi bitkiye o kadar bağlıydı ki yerel hükümet, karakteristik bir ❤️️ şekline sahip silphium tohumları veya meyveleriyle madeni paralar basmaya başladı. Bu, bazı tarihçilerin, Orta Çağ’dan günümüzün emoji zengini dünyasına kadar sevgi, cesaret veya metanet için bir metafor olarak yaygın olarak kullanılan “kalp” sembolünün aslında silphium tohumlarının şeklini temsil edebileceğini tahmin etmesine yol açtı.
Basılmış bir başka Cyrenian sikkesi, ayaklarının dibinde bir silphium bitkisi olan, bir eli bitkiye dokunan ve diğeri kasıklarını işaret eden oturan bir kadını gösterir. Bu sikke, silphium’un Cyrene ekonomisindeki ve vatandaşlarının üreme sağlığındaki önemli rolünü daha da pekiştirir.
Yorumlar
0 Yorumlar
